Bomcalorimetrie

Met bomcalorimetrie wordt de energetische waarde van ontlasting gemeten. Het wordt gebruikt om inzicht te krijgen in de intestinale absorptiecapaciteit van het maagdarmkanaal en daarmee in de ’boekhouding’ van de energiebalans.

Calorimetrie meet warmte die vrijkomt bij een chemisch of fysisch proces, uitgedrukt in calorieën. Eén calorie is grofweg gelijk aan de warmte-energie die nodig is om de temperatuur van 1 gram water 1 °C te laten stijgen (bij een temperatuur van 15 °C). Bij bomcalorimetrie wordt de verbrandingswarmte van de waterstofcarbonaatreactie (CxHyOz + O₂(g) –> CO₂(g) + H₂O(g) + warmte) van een ontlastingsmonster gemeten. Met deze informatie wordt de calorische waarde van de ontlasting berekend.

Beschikbaar voor externe aanvragers

Het Amsterdam UMC heeft de afgelopen tien jaren veel ervaring opgedaan met bomcalorimetrie in zowel onderzoek als patiëntenzorg. De meting is zeer regelmatig onderdeel van de (para)medische diagnostiek rond malabsorptie, en wordt uitgevoerd bij klinische of poliklinische patiënten met MDL-ziekten en verdenking op malabsorptie (als coeliakie, IBD, stoma, short bowel syndroom, radiatie-enteritis etcetera), patiënten met (onbegrepen) MDL klachten (als diarree, of steatorrhoe), patiënten rondom gastro-intestinale chirurgie, of met graft versus host. De diëtist is de spin in het web voor initiatie, uitvoer en interpretatie van de meting. Het klinisch chemisch laboratorium van Amsterdam UMC heeft naast een bomcalorimeter nu ook beschikking over Nabij Infrarood Spectroscopie (NIRs) wat de bepaling aanzienlijk vereenvoudigt en versnelt. De meting is ook beschikbaar voor externe aanvragers.

Protocol bomcalorimetrie

Uitvoering van de meting

Gedurende 3 dagen (72 uur) wordt alle ontlasting van de patiënt verzameld in één en dezelfde, vooraf gewogen emmer (+deksel), zonder bijmenging van urine, bloed of toiletpapier. Tijdens deze verzameldagen en de dag ervoor houdt de patiënt nauwkeurig een voedingsdagboek bij, volgens instructies van de diëtist. Alles wat de patiënt eet, drinkt (ook sondevoeding), moet worden gewogen en genoteerd, zodat de diëtist de inname van energie en voedingsstoffen zo nauwkeurig mogelijk kan berekenen. De combinatie van de gegevens van inname en de fecale verliezen ((inname-verlies/inname) x 100%) geeft een schatting van de intestinale absorptie capaciteit. Ook het volume, frequentie van de ontlasting en het droge stof gehalte zijn diagnostisch van belang.

Na inlevering in het laboratorium wordt de totale hoeveelheid gespaarde ontlasting gewogen. Er is slechts een klein monster nodig voor bepaling met behulp van NIR spectrometrie*. De meting wordt in duplo uitgevoerd en levert binnen 1 minuut informatie over het fecale energiegehalte (kcal/dag), vetgehalte (gram/dag), stikstof gehalte (gram/dag) en het % droge stof (cq watergehalte).

*Voorheen werd de ontlasting eerst gevriesdroogd (ter bepaling van het percentage droge stof), en werd het energiegehalte bepaald (bomcalorimetrie), het vetgehalte gemeten (Van der Kamer-methode) en de stikstofuitscheiding gemeten (Kjehldahl-techniek).

Referentiewaarden gezonde volwassenen

Op basis van onderzoek bij gezonde volwassenen zijn de volgende grove normaalwaarden van ontlasting en afkappunten voor malabsorptie gedefinieerd in de klinische praktijk. Onderstaande referentie waarden worden nu gehanteerd:

	Referentie waarde
Gewicht feces per 24u	<250 gram
Drooggewicht	18-40%
Calorische waarden	<340 kcal/24u*
Stikstof	<3 g/24u*
Vet	<14 g/24u*

* Uitslag is alleen goed interpreteerbaar in combinatie met ingenomen hoeveelheid energie/stikstof/vet

In de Klinisch redeneren en diagnostiek bij maag-, darm- en leverziekten van FOCUS op VOEDING komt de (toepassing van de) bomcalorimetriemeting uitgebreid aan de orde!

Achtergrondinformatie

Werkwijze